Nasza miejscowość Stale


[pobierz] 2.3 MB STALE

KAPLICZKA PRZYDROŻNA W STALACH

[pobierz] 4.6 MB STALE

STALE znane i nieznane – gawędy historyczne 

 


 HISTORIA MIEJSCOWOŚCI - STALE

Z DZIEJÓW OSADNICTWA

 

Stale są wioską o stosunkowo młodym, XVII wiecznym rodowodzie, kiedy to występują po raz pierwszy jako samodzielna osada w 1629 roku. Jeszcze w XVI w stanowiły przysiółek Mokrzyszowa, w spisach którego pod koniec wieku wymienionych jest dwóch osadników (prawdopodobnie leśnych królewskich) o nazwisku Stala. Mimo wielu podań wyprowadzających nazwę wsi z czasów Kazimierza Wielkiego, czy zapisów późniejszych podających nazwę "Stołowi", to najpewniejszym wydaje się być jej pochodzenie od tych, pierwszych mieszkańców.

Potwierdzeniem powiązania z Mokrzyszowem jest fakt, iż podobnie jak Mokrzyszów, Stale do XVIII w. oddawały dziesięciny nie kościołowi parafialnemu w Miechocinie ale wielowiejskiemu, jak było to za czasów dawniejszych opisywanych przez J. Długosza (1470r.). Szybki rozwój wsi królewskiej w XVII w. został zahamowany w wyniku najazdów Szwedów i Rakoczego po których zostały tylko dwie zagrody - reszta była spalona, również młyn wodny o jednym kole, który był na Dąbrówce. W drugiej połowie XVIII następuje ponowne przyśpieszenie, odbudowano młyn a liczba ludności szybko rośnie korzystając na stałym powiększaniu obszaru upraw w wyniku karczunku okolicznych lasów. W końcu tego wieku wieś liczyła 386 mieszkańców, którzy uprawiali około 200 mórg ziemi, z nich oddawali 76 kop i 45 snopów dziesięciny zbożowej już proboszczowi miechocińskiemu.

W 1835 roku Austriacy sprzedali dawne królewszczyzny, które przejęli w wyniku rozbiorów Rzeczpospolitej (Galicja 1772) właścicielom prywatnym: sekcję z folwarkiem Mokrzyszów i rewirami leśnymi Bud Stalowskich nabył Antoni Teodor Schindler, od niego na krótko mieli te dobra niemieccy handlarze drewnem A. i M. Francke od których w 1905 roku kupiła obszar liczący około 5900 ha Zofia z Potockich hr. Tarnowska. W okresie międzywojennym dzięki zabiegom H. Dolańskiego - dziedzica Grębowa i jego dużym wkładzie finansowym w budowę kościoła i plebani biskup przemyski eryguje w Stalach parafię w 1930 roku, do której należy też Żupawa. Tarnowscy gospodarują tu aż do zakończenia II wojny światowej po której, w wyniku zmian ustrojowych, wielkie majątki ziemskie zostają upaństwowione.

Druga połowa XX w. to w naszym regionie "bum gospodarczy" związany z wydobyciem siarki w położonej na wschód od wsi kopalni Jeziórko, w której znajduje pracę wielu Stalowiaków. W samej wsi w tym czasie też wiele się buduje i nie tylko domów prywatnych ale powstaje obszar przemysłowy w trójkącie między Dąbrówką, drogą Tarnobrzeg-Stalowa Wola i Trześniówką, wybudowano nową szkołę i Dom Strażaka. W 2000 roku Stale liczą 1816 osób zamieszkujących rozległy teren wsi, licznych jej przysiółków, oraz nowego osiedla "Na Stawie"- nazwa i miejsce dawnego młyńskiego stawu.